تحلیل محتوای کتاب‌ علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : کاوشی در غنای مفاهیم شیمی و انسجام مفهومی
کد مقاله : 1121-NCSE5 (R1)
نویسندگان
زهره حمزه لو *1، سارا نظر بیگی زاده2، مائده نظر بیگی زاده3
1گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2دانشجوی کارشناسی دو مدرکی، آموزش شیمی، دانشگاه فرهنگیان، ارومیه، ایران
3دانشجوی کارشناسی پیوسته آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان ، تهران، ایران
چکیده مقاله
این پژوهش با هدف تحلیل محتوای مفاهیم شیمی در کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی (چاپ ۱۴۰۴) انجام شد. روش تحقیق، تحلیل محتوا با رویکرد کمّی-کیفی بود. واحد تحلیل، «مفهوم شیمیایی» تعریف شد و تمامی متون، فعالیت‌ها، تصاویر و تمرینات کتاب به‌صورت تمام‌شماری مورد بررسی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها، یک چک‌لیست محقق‌ساخته مبتنی بر استانداردهای آموزشی و پیشینه پژوهشی بود. یافته‌ها حاکی از آن است که کتاب، از نظر گستره و نوین بودن مفاهیم شیمی، بسیار غنی است و مفاهیمی فراتر از انتظار این پایه تحصیلی، از قبیل شیمی سبز، انرژی‌های تجدیدپذیر، شیمی محیط زیست، فوتوشیمی مقدماتی و حتی اخترشیمی را پوشش می‌دهد. همچنین مفاهیم پایه‌ای با عمق قابل‌توجهی ارائه شده‌اند. با این حال، توزیع مفاهیم در فصول کتاب فاقد انسجام ساختاری است؛ به‌طوری که حدود ۴۵٪ از مفاهیم شیمی در فصل دوم متمرکز شده‌اند و پیوند مفهومی عمیقی میان مفاهیم پراکنده در فصول دیگر مشاهده نمی‌شود. در نتیجه، با وجود غنای محتوایی قابل‌تحسین و حرکت رو به جلوی برنامه‌ریزان، کتاب از نظر نقشه مفهومی منسجم ضعف دارد. برای تحقق یادگیری معنادار، پیشنهاد می‌شود در بازنگری‌های آتی، توزیع متوازن‌تر و پیوند منطقی میان تمامی مفاهیم در سراسر کتاب، مورد توجه جدی قرار گیرد.
کلیدواژه ها
تحلیل محتوا، علوم تجربی چهارم ابتدایی، آموزش شیمی، مفاهیم نوین، انسجام مفهومی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر