| بررسی انسجام طولی و عرضی در برنامه درسی علوم، شیمی و فیزیک متوسطه مطالعه موردی مبحث گرماشیمی بر پایۀ رویکرد نقشه مفهومی نواک |
| کد مقاله : 1250-NCSE5 |
| نویسندگان |
|
عطیه صیدی *1، علی شهروی2 1دبیر اموزش و پرورش 2دبیر آموزش و پرورش، دبیر دبیرخانه راهبری کشوری شیمی |
| چکیده مقاله |
| پژوهش حاضر با هدف تحلیل انسجام طولی مفاهیم گرماشیمی در برنامهی درسی دورهی متوسطه و تبیین مسیر رشد مفهومی دانشآموزان انجام شد. این مطالعه با رویکرد کیفی و روش توصیفی–تحلیلی، محتوای کتابهای علوم تجربی متوسطۀ اول، شیمی پایههای دهم تا دوازدهم و فیزیک پایه دهم را بهصورت نظاممند مورد بررسی قرار داد و مفاهیم کلیدی مرتبط با گرما، دما، انرژی، تغییر حالتهای ماده، گرمای ویژه، ظرفیت گرمایی، آنتالپی، قانون هس و معادلات ترموشیمیایی را استخراج کرد. سپس روابط میان این مفاهیم با استفاده از الگوی نقشه مفهومی نواک سازماندهی شد تا سیر تکاملی آنها از رویکرد توصیفی تا سطح محاسباتی و تحلیلی قابل مشاهده گردد. یافتهها نشان داد که مباحث مرتبط با گرما و انرژی در کتابهای علوم تجربی با رویکردی کیفی و مشاهدهمحور ارائه میشوند و زمینهی آشنایی اولیه دانشآموزان با مبحث گرماشیمی را فراهم میکنند. در ادامه، فیزیک پایه دهم این مباحث را در قالبی کمی و ماکروسکوپی گسترش میدهد و مفاهیمی مانند گرمای ویژه، ظرفیت گرمایی و تبادل انرژی را بهصورت دقیقتری مطرح میسازد. در نهایت، شیمی پایه یازدهم با ارائهی مفاهیم در سطحی میکروسکوپی و محاسباتی، درک دانشآموزان را در حوزه انرژی واکنشها و آنتالپی تعمیق میبخشد. تحلیل کلی نشان داد که اگرچه مسیر یادگیری از علوم تا فیزیک و شیمی روندی تدریجی و منطقی دارد، اما ناپیوستگیهایی در انتقال برخی مفاهیم میان پایهها مشاهده میشود. بر این اساس، پژوهش پیشنهاد میکند که تقویت پیوندهای مفهومی و بهرهگیری از نقشههای مفهومی میتواند انسجام شناختی و درک ساختارمند دانشآموزان از مفاهیم انرژی و ترموشیمی را بهبود بخشد. |
| کلیدواژه ها |
| آموزش علوم، تحلیل محتوای درسی، پیوستگی طولی و عرضی مفاهیم، نقشه مفهومی، گرماشیمی. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر |